عوامل موثر بر انتخاب رشته:

انتخاب رشته به دلیل اهمیتی که در تعیین سرنوشت افراد بازی می‌کند تحت تاثیر دو نوع عوامل بیرونی و درونی قرار می‌گیرد.

عوامل بیرونی شامل موارد زیر است:

• خانواده، مدرسه و افراد تاثیرگذار در زندگی
• رسانه‌ها و فضای مجازی
• پیشرفت علم و فضای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
• ظرفیت پذیرش و بازار کار

 عوامل درونی تاثیرگذار

• اهداف و علاقۀ فردی
• توانایی، مهارت، هوش و استعداد
• تجربیات فردی و اعتقادات
• استقلال و خودباوری

سرزمین تیزهوش‌ها برای دانش‌آموزان نهمی که کلی سوال در زمینه انتخاب رشته داشتند و علاقه‌مند بودند با مشاور تیزلند خانم فرناز سلطانی به صورت مستقیم صحبت کنند اقدام به برگزاری کلاس آنلاین کرد.

سوالاتی که در این وبینار به آن‌ها پاسخ دادیم

• چگونه انتخاب رشته کنیم؟
• چگونه تحلیل کنیم؟
• روند فعلی انتخاب رشت چگونه است؟
• گروه‌های آزمایشی در کنکور سراسری
• تقسیم‌بندی رشته‌های تحصیلی در گروه‌های آزمایشی
• رقابت و شرکت‌کنندگان در گروه‌های آزمایشی
• اهمیت نمرات دبیرستان درآزمون ورودی دانشگاه‌ها و ....

ویدئو وبینار را مشاهده کنید

هدایت تحصیلی فرایندی است که طی آن با ارائۀ خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش آموز کمک می‌شود تا استعدادها، توانایی‌ها، علایق و ویژگی‌های شخصیتی خویش، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حرفه‌ها و مشاغل مورد نیاز جامعه را بشناسد و براساس آن، اقدام به انتخاب و اولویت‌بندی رشته‌های تحصیلی کند. در اصل، آموزش و پرورش این فرایند را به عنوان راهکاری برای آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با استعدادها و ضعف‌های خود و همچنین سازماندهی رشته‌های انتخابی دانش‌آموزان بر اساس ظرفیت بازارهای شغلی در نظر گرفته است.

در کارگاهی که همراه آقای جلال سلیمی مشاور تحصیلی برگزار شد به نکات مهم انتخاب رشته و این موضوع که چطور بهترین انتخاب را داشته باشیم پرداختیم:

رابطۀ نوع شخصیت با هدایت تحصیلی

 تحقیقات گوناگون در زمینۀ ویژگی‌های شخصیتی و موفقیت شغلی نشان داده‌است که ویژگی‌های شخصیتی با عملکرد شغلی همبستگی دارند و همسو نبودن ویژگی‌های شخصیتی افراد با شغلی که دارند، باعث شکست افراد در انجام دادن اثربخش وظایف شغلی‌شان می‌شود. امروزه ثابت شده‌است که افراد جامعه تمایل دارند شغلی را انتخاب کنند که با شخصیت آنان همخوانی داشته‌باشد. اگر فردی قادر باشد شغل و حرفه‌ای را انتخاب کند که با شخصیت وی همسویی داشته باشد، احتمال اینکه در شغل خود خوشحال باشد و به کارش نیز برای مدتی طولانی ادامه دهد، بیشتر است.

دو اصل مطرح در نظریۀ هالند

• انتخاب شغل و حرفه به نوع شخصیت فرد بستگی دارد و راهی برای ابراز وجود فرد به حساب می‌آید.
• انتخاب شغل و حرفه رابطۀ مستقیمی با طرز تلقی و گرایش فرد دارد.

نوع تیپ شخصیتی با توجه به نظریۀ هالند و رشتۀ تحصیلی

 اولویت‌بندی رشته‌ها برحسب فرایند هدایت تحصیلی

 شاخۀ نظری

شاخه فنی حرفه‌ای

شاخه کار و دانش

اگر هنوز در مورد رشته‌های تحصیلی و زیرشاخه‌های آن سوال‌هایی دارید که بی‌پاسخ مانده مطالب با عنوان « آشنایی با رشته‌های تحصیلی و انتخاب رشته پایه نهم » رو مطالعه کنید.

انتخاب رشته در پایه نهم در سه شاخه علوم نظری، علوم پایه و فنی و حرفه‌ای انجام خواهد پذیرفت و در پایه دهم دانش آموز می‌تواند براساس شاخه‌ای که انتخاب نموده، رشته مورد نظر را انتخاب نماید و از پایه یازدهم رشته‌ها تخصصی خواهدشد. به طور مثال دانش‌آموزی که در پایه نهم شاخه علوم پایه را انتخاب نماید، در پایه دهم این شاخه را به صورت عمومی ادامه می‌دهد و بر اساس نمراتی که کسب می‌کند در پایه دهم می‌تواند یکی از رشته‌های علوم تجربی یا علوم ریاضی را انتخاب نماید، نظر دوستان را به برخی از آیین نامه‌های هدایت تحصیلی که به تازگی به دست ما رسیده جلب می‌نمایم.

ترکیب اعضای هدایت تحصیلی واحد آموزشی:

• مدیر مدرسه
• مشاور مدرسه
• دبیران دروس مرتبط هر رشته

ماده 10 آیین نامه هدایت تحصیلی

انتخاب شاخه/رشته تحصیلی دانش آموزان بر اساس ملاک‌هایی که در این آیین‌نامه مطرح شده است در پایان دوره اول متوسطه انجام می‌شود.

ماده 11 آیین نامه هدایت تحصیلی

1-11 در شاخه نظری دانش‌آموزان به یکی از رشته‌های ادبیات، معارف و علوم پایه هدایت خواهندشد.

2-11 در شاخه کاردانش و فنی و حرفه‌ای مطابق با ضوابط مربوط دانش‌آموزان به یکی از زمینه، گروه و رشته هدایت خواهند شد.

3-11 ثبت‌نام در رشته معارف صرفا در مدارس خاص با مجوز وزارت آموزش و پرورش و انجام مصاحبه و گزینش انجام می‌شود.

4-11 ثبت‌نام در رشته موسیقی صرفاً در مدارسی که تحت نظارت وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متولی است و تحت نظارت آموزش و پرورش فعالیت می‌کنند، انجام می‌شود.(ورود به این مراکز از سال اول دوره دوم متوسطه)

5-11 هدایت تحصیلی دانش‌آموزان واحدهای آموزشی بزرگسالان، ایثارگران، استعدادهای درخشان، استثنایی، داوطلبان آزاد و دانش‌آموزان تطبیقی همانند دانش‌آموزان عادی است.

علوم پایه

رشته ریاضی فیزیک

کاملا مشخص است که این رشته ارتباط تنگاتنگی با دو درس ریاضی و فیزیک دارد ، از آنجایی که اکثر فارغ التحصیلان این دو رشته را مهندسان آینده تشکیل می‌دهد درک درست از این دو درس می‌تواند در آینده کمک بسیاری به موفقیت در رشته دانشگاهی کند. به جرات می‌توان گفت که هر یک از فصول فیزیک مربوط به یک رشته مهندسی است، پس دانش‌آموزی که درک درستی از فیزیک و ریاضی و قسمت‌های تجسمی دارد می‌تواند آینده درخشانی در این رشته داشته باشد. هرچند نباید از نقش شیمی هم در انتخاب رشته ریاضی فیزیک به راحتی گذشت. اینکه ما دید مهندسی داریم امابه دلیل نخواندن دروس معدل کمی در این سه درس کسب کردیم اصلا توجیه مناسبی نیست لذا توصیه می‌شود دانش‌آموزانی که دارای معدل بالاتر از 18 در این سه درس هستند وارد این رشته شوند.

رشته علوم تجربی

برای رسیدن به ایده آل‌هایتان در رشته تجربی باید در دروس زیست شناسی و ریاضی شیمی دارای دید مناسبی باشید. اکثر رشته‌های دانشگاهی رشته تجربی در ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با زیست و شیمی و تا حدودی ریاضی و فیزیک هستند، برای مثال رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی کاملا مرتبط با دروس زیست و شیمی هستند و همچنین رشته‌های علوم پایه مانند ژنتیک نیز به درک مناسبی از ریاضی و زیست و شیمی نیاز دارند، نمی‌توان رشته تجربی را رشته حفظیات نامید اما از نظر درک ریاضی و مفاهیم نسبت به ریاضی مهارت کمتری را می‌طلبد. اما از نظر درک پدیده‌های طبیعی و کنجکاوی نسبت به پدیده‌ها نسبت به ریاضی کنجکاوی بیشتری را نیاز دارد.

از آنجایی که استقبال از رشته تجربی در سال‌های قبل به شدت زیاد شده‌است بنابراین دانش‌آموزان این رشته رقابت بیشتری را در کنکور سراسری شاهد خواهند بود. این رقابت بدین معنی است که تقریبا در چندسال گذشته تعداد شرکت کنندگان کنکور تجربی حداقل 2 برابر شرکت‌کنندگان رشته ریاضی فیزیک و یا رشته انسانی بوده‌است. اگر بخواهیم رشته‌های گروه پزشکی یعنی رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی را رشته‌های اصلی دانشگاهی برای دانش‌آموزان تجربی بنامیم تنها برای حداکثر 2 الی 4 درصد این داوطلبان در دانشگاه‌های دولتی در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی صندلی وجود دارد. عددی که هرساله در حال کاهش یافتن است. این رقابت حتی با کمک صندلی‌های دانشگاه آزاد و پردیس‌های خودگردان هم نتوانسته است طعم سهولت به خود بگیرد.

بنابراین کسی که خود را برای انتخاب رشته تجربی در پایه نهم مستحق می‌داند باید خود را برای یک رقابت تمام عیار آماده کند.

رشته ادبیات و علوم انسانی

در رشته انسانی قوی بودن در دروس ادبیات و عربی کمک بیشتری به دانش آموز می‌کند اما متاسفانه اکثر دانش‌آموزان برای فرار از درس ریاضی به این رشته روی می‌آورند. درست است که در این رشته دروس ریاضی بسیار سطحی است و دروس رشته علوم انسانی جنبه حفظی یشتری دارد اما قوی بودن درس ریاضی شما منافاتی با رشته انسانی ندارد، کسی که می‌خواهد در رشته علوم انسانی تحصیل کند باید فاکتور روابط عمومی قوی و سخنوری را به عنوان اولویت انتخاب این رشته مدنظر داشته باشد. زیرا عموم رشته‌های دانشگاهی رشته علوم انسانی در ارتباط مستقیم با اعضای جامعه است مانند رشته‌های اقتصاد، روانشناسی ،مشاوره، مدیریت، علوم سیاسی و ...

برای موفقیت در این رشته حافظه قوی و بهره‌مندی از تمرکز خوب کمک شایانی می‌کند. دروس رشته انسانی جنبه "حفظ کنید" بیشتری دارد و این موضوع بی‌ارتباط با رشته‌های دانشگاهی این گروه نظیر حقوق وتاریخ و... نیست. 

نکته مثبت برای موفقیت در کنکور رشته انسانی رقابت کمتر نسبت به سایر گروه‌های اموزشی است یعنی دانش‌آموز قوی کمتری نسبت به سایر رشته‌های نظری در این گروه وجود دارد.

شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش

شرایط امتحان تعیین رشتۀ مجدد

دانش‌آموزانی که حد نصاب نمره را در یکی از شاخه‌ها، زمینه‌ها و رشته‌های تحصیلی در خردادماه کسب نکرده باشند، می‌توانند با تکمیل برگ درخواست تعیین رشتۀ مجدد در امتحان تعیین رشته در شهریور ماه ( همزمان با امتحانات دانش‌آموزان تجدیدی) شرکت کنند.

امکان تغییر رشته بعد از کلاس دهم

دانش‌آموز می‌تواند از مدرسه تقاضای تغییر رشته کند و منطقه تایید می‌کند. دانش‌آموز برای ورود به پایۀ یازدهم می‌تواند در امتحان تغییر رشته شرکت کند؛ در پایۀ دهم، امکان تغییر شاخه و رشته وجود دارد؛ اما در پایان سال یازدهم دیگر امکان تغییر شاخه نیست و فقط می‌تواند رشته را تغییر دهد.

ثبت‌نام در مدارس نمونه دولتی 

 دانش‌آموزانی که علاقمندند در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند، همانند دانش‌آموزان مدارس دولتی، باید در امتحان تعیین رشته شرکت کنند؛ ولی در مورد مدارس غیردولتی اولویت زمان‌بندی ثبت‌نام یعنی الف یا ب اجرا نمی‌شود.

ثبت‌نام در مدارس نمونه دولتی یا شاهد

ثبت‌نام در مدارس نمونه دولتی، شاهد و سمپاد تابع قوانین و ضوابط خاص خودش است؛ ولی دانش‌آموز باید شرایط رشتۀ دلخواه را در فرم شمارۀ 6 و 7 کسب کرده‌باشد یا تابستان در امتحان تعیین رشته شرکت کند و شرایط ورود به رشته‌ای را که قرار است در مدارس نمونه دولتی، شاهد یا سمپاد ادامه تحصیل دهد، کسب کند.

در صورت کسب نکردن هیچ رشته یا شاخه‌ای در فرم 6 و7 هدایت تحصیلی

برای ادامه تحصیل شما دو راه وجود دارد: نخست، در صورت علاقمندی به رشتۀ کار و دانش یا فنی و حرفه‌ای می‌توانید با مراجعه به مشاور مدرسه و منطقۀ محل تحصیل، نمونۀ برگ وضعیت هدایت تحصیلی در شرایط خاص را تکمیل کنید و در صورت وجود ظرفیت، در یکی از شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی در شاخۀ کار و دانش یا فنی و حرفه‌ای تحصیل کنید. راه دوم این است درصورت عدم علاقمندی به رشتۀ کار و دانش و فنی و حرفه‌ای یا عدم وجود ظرفیت می‌توانید در امتحان تعیین رشتۀ شاخۀ نظری یکی از رشته‌های علوم انسانی، علوم تجربی، ریاضی و معارف اسلامی در شهریور ماه شرکت کنید و شرایط ورود به رشتۀ دلخواه را کسب کنید؛ البته، به شرط وجود ظرفیت در آن رشته در شهریور ماه. در نهایت، شما در یکی از رشته های فوق ادامه تحصیل خواهید داد.