حقوقی که دانش آموزان از آن بی خبرن!

یکی از وظایف آموزش و پرورش هر کشوری این است که دانش آموز را برای مشارکت و حضور فعال در جامعه و بر عهده گرفتن نقش های اجتماعی آماده کند.

در منشورحق و حقوق دانش آموز به برخی از این حقوق و توضیحات مربوط به هر یک پرداخته می‌شود:

۱. حق تحصیل

دانش‌آموزان حق دارند که به تحصیل بپردازند و از آموزش مناسب برخوردار شوند. طبق قانون اساسی ایران، آموزش ابتدایی برای همه اجباری و رایگان است. این حق شامل دسترسی به منابع آموزشی و امکانات لازم برای یادگیری می‌شود.

۲. حق انتخاب

دانش‌آموزان حق دارند که در انتخاب رشته تحصیلی خود آزادانه تصمیم بگیرند. این حق به ویژه در مقاطع بالاتر تحصیلی، مانند دبیرستان و دانشگاه، اهمیت بیشتری دارد.

۳. حق بیان نظر

دانش‌آموزان حق دارند نظرات و پیشنهادات خود را در مورد مسائل آموزشی و محیط مدرسه بیان کنند. این حق باید به گونه‌ای باشد که از طریق شورای دانش‌آموزی یا سایر نهادهای مرتبط امکان‌پذیر باشد.

۴. حق احترام و کرامت

هر دانش‌آموز حق دارد با احترام و کرامت برخورد شود. این شامل جلوگیری از هرگونه آزار و اذیت، تبعیض یا خشونت در محیط آموزشی است.

۵. حق دسترسی به اطلاعات

دانش‌آموزان حق دارند به اطلاعات مرتبط با تحصیل و حقوق خود دسترسی داشته باشند. این شامل آگاهی از قوانین، مقررات و روال‌های آموزشی است.

۶. حق مشارکت در فعالیت‌های فوق‌برنامه

دانش‌آموزان حق دارند در فعالیت‌های فوق‌برنامه مانند ورزش، هنر و سایر فعالیت‌های فرهنگی شرکت کنند. این فعالیت‌ها به توسعه مهارت‌ها و توانایی‌های اجتماعی آن‌ها کمک می‌کند.

۷. حق مشاوره

دانش‌آموزان حق دارند از خدمات مشاوره‌ای در زمینه‌های تحصیلی و روان‌شناختی بهره‌مند شوند. این خدمات می‌تواند به آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های مهم آموزشی و شخصی کمک کند.

۸. حق امنیت و سلامت

دانش‌آموزان حق دارند در محیطی امن و سالم به تحصیل بپردازند. این شامل رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی در مدارس است.

۹. حق دریافت خدمات آموزشی ویژه

دانش‌آموزانی که نیازهای خاص آموزشی دارند، حق دارند از خدمات ویژه و حمایت‌های لازم برخوردار شوند. این شامل دانش‌آموزان با ناتوانی‌های جسمی یا ذهنی است.

۱۰. حق اعتراض

دانش‌آموزان حق دارند در صورت وجود مشکلات یا ناعدالتی‌ها، اعتراض کنند. این حق باید به گونه‌ای باشد که بدون ترس از تلافی، امکان‌پذیر باشد.

آگاهی داشتن دانش آموزان در مورد این حقوق در خیلی از موارد باعث پایمال نشدن حقوق آن ها خواهد شد ولی در بسیاری از موارد عدم آگاهی هم دانش آموز هم والدین سبب آسیب به دانش آموز خواهد شد در این مقاله سعی داریم حق و حقوق یک دانش آموز را بیان کنیم پس تا انتها همراه ما باشید: 

آشنایی با حقوق دانش آموز

در هر فصل از این منشورحق و حقوق دانش آموزان ذکر شده است این منشور دانش آموزان بین 6 تا 20 سال را در برمیگیرد.

حقوق اساسی دانش آموزان عبارتند از :

دانش آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان می باشد.

دانش آموز مصون از تعرضات جسمانی ، روانی ، و حیثیتی می باشد و کرامت والی شخصیت انسانی وی باید مورد

احترام قرار گیرد.

دانش آموز از حق حریم شخصی برخوردار است. هیچ دانش آموزی را نمی توان بی دلیل نسبت به مکالمات تلفنی و

وسایل شخصی از قبیل کمدها و لباسها مورد تجسس قرار داد.

حقوق آموزشی دانش آموز

در این بخش به حقوق آموزشی دانش آموز که به شرح زیر است پرداخته شده است :

۱. سنجش توانایی‌ها

برای این‌که آموزش و توانمندسازی دانش‌آموزان بر اساس توانایی‌های جسمی و ذهنی آن‌ها باشد، ضروری است که قبل از ورود به دبستان، سنجش‌های لازم انجام شود.

۲. بهره‌مندی از معلمان باکیفیت

دانش‌آموزان باید از معلمانی بهره‌مند شوند که از نظر علمی و اخلاقی توانمند و برجسته هستند تا بتوانند بهترین تجربه آموزشی را کسب کنند.

۳. تطابق محیط آموزشی با نیازها

محیط آموزشی باید با فعالیت‌های آموزشی دانش‌آموزان متناسب باشد. به عنوان مثال، تعداد دانش‌آموزان در هر کلاس و امکانات آموزشی و پرورشی باید با یکدیگر تناسب داشته باشند.

۴. دسترسی برابر به امکانات آموزشی

برخورداری از امکانات آموزشی باید برای همه دانش‌آموزان یکسان باشد. همچنین، دانش‌آموزانی که غیرفارسی‌زبان هستند، حق دارند قبل از ورود به دبستان از امکانات یادگیری زبان فارسی بهره‌مند شوند.

۵. حق اظهارنظر آزادانه

در این فصل، بر اهمیت اظهارنظر آزادانه دانش‌آموزان در مورد مسائل و امکانات آموزشی تأکید می‌شود. اظهارات آن‌ها باید در چارچوب قوانین و مقررات محترم شمرده و پیگیری شود.

۶. حمایت از دانش‌آموزان استثنایی

دانش‌آموزانی که نیازمند حمایت‌های ویژه هستند، باید از آموزش‌های متناسب با توانایی‌های جسمی و روانی خود بهره‌مند شوند.

۷. حق انتخاب زبان‌های خارجی

دانش‌آموزان باید به انتخاب خود از حق آموزش زبان‌های خارجی برخوردار باشند تا مهارت‌های زبانی خود را توسعه دهند.

۸. آموزش متناسب با رشد شخصیت

دانش‌آموزان حق دارند از آموزشی بهره‌مند شوند که معطوف به رشد کامل شخصیت آن‌ها باشد و به نیازهای فردی‌شان پاسخ دهد.

۹. آموزش ویژه برای اقلیت‌های مذهبی

دانش‌آموزان از اقلیت‌های مذهبی حق دارند از آموزش‌هایی بهره‌مند شوند که با عقاید و باورهای فرهنگی و مذهبی آن‌ها همخوانی دارد.

۱۰. آموزش برای مواجهه با حوادث

دانش‌آموزان باید تحت آموزش‌های ویژه‌ای قرار گیرند تا برای رویارویی با حوادث و بلایای طبیعی آماده شوند. همچنین، تا پایان مقطع متوسطه، حق دارند از آموزش‌های رایگان و اجباری بهره‌مند شوند.

۱۱. آشنایی با فرهنگ‌های مختلف

باید شرایطی فراهم شود تا دانش‌آموزان با فرهنگ بومی و ملی آشنا شوند و همچنین در مورد فرهنگ‌های دیگر ملل نیز آگاهی پیدا کنند.

۱۲. دسترسی به منابع کمک‌آموزشی

دانش‌آموزان باید از منابع کمک‌آموزشی مانند اینترنت، کتابخانه و فناوری‌های علمی و آموزشی جدید بهره‌مند شوند که مطابق با قوانین جاری و شرایط روز است.

۱۳. حقوق جنسی دانش‌آموزان

در این فصل، حق برخورداری از حقوق جنسی برای دانش‌آموزان نیز در نظر گرفته شده است تا به نیازهای آن‌ها در این زمینه پاسخ داده شود.

۱۴. آموزش مهارت‌های زندگی و حقوق شهروندی

نظام آموزشی باید به دانش‌آموزان مهارت‌های زندگی اجتماعی و اصول حقوق شهروندی را آموزش دهد. آن‌ها باید از مقررات بین‌المللی و اصول حقوق بشر که مرتبط با کودکان و دانش‌آموزان است، آگاه شوند.

حقوق ضمن آموزشی

در این فصل از حقوق دانش‌آموزان، به موضوع حقوق ضمن آموزشی پرداخته می‌شود. براساس مواد این فصل، حقوق دانش‌آموزان شامل موارد زیر است:

1.حق آگاهی از مقررات آموزشی

دانش‌آموزان حق دارند از مقررات آموزشی آگاه شوند و مؤسسات و مراکز آموزشی موظف هستند که آن‌ها را در مورد چنین مقرراتی مطلع کنند.

2. حق تشکیل اجتماعات

دانش‌آموزان می‌توانند به‌طور آزادانه تشکیلات و اجتماعات آموزشی را تشکیل دهند و در فعالیت‌های گروهی و جمعی شرکت کنند.

3. حق انتشار نشریات

دانش‌آموزان حق دارند نشریات دانش‌آموزی منتشر کنند و از فعالیت‌های فوق‌برنامه بهره‌مند شوند، تا بتوانند مهارت‌های خود را در زمینه‌های مختلف توسعه دهند.

4. نظارت والدین

والدین دانش‌آموزان موظفند به‌طور هماهنگ با مقامات آموزشی، بر روند آموزش و تحصیل فرزندان خود نظارت داشته باشند و در این زمینه همکاری کنند.

5. حق شادی و نشاط

دانش‌آموزان حق دارند از محیط آموزشی شاداب و نشاط‌آوری برخوردار شوند و مطالب آموزشی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که شاداب و جذاب باشند و امکان اجرای فعالیت‌های شادی‌بخش را فراهم کنند.

حقوق دانش‌آموزان در ارتباط با آزمون‌ها

فصل چهارم از منشور به حقوق مرتبط با آزمون‌های دانش‌آموزان اختصاص دارد و شامل موارد زیر است:

1. تناسب آزمون با اصول علمی

آزمون‌ها باید بر اساس روش‌ها و اصول علمی طراحی شوند و با برنامه‌های آموزشی دانش‌آموزان همخوانی داشته باشند.

2.برنامه‌ریزی همزمان آزمون و آموزش

مؤسسات آموزشی موظف‌اند که همزمان با برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه آزمون را تهیه کنند و آن را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند.

3. حق آگاهی از جزئیات آزمون

دانش‌آموزان حق دارند علاوه بر اطلاعات مربوط به برنامه آموزشی، از جزئیات برنامه آزمون و زمان اعلام نتایج نیز آگاه شوند. همچنین، آن‌ها باید فرصت بازبینی آزمون‌های خود را داشته باشند تا بتوانند عملکرد خود را در یادگیری مفاهیم آموزشی ارزیابی کنند.

سخن پایانی

در این مقاله سعی شد به برخی از حق و حقوقی که یک دانش آموز می تواند از آن برخوردار باشد را ذکر کرده ایم.

حقوق دانش‌آموزان به منظور تضمین یک محیط آموزشی عادلانه و حمایت از توسعه همه‌جانبه آن‌ها طراحی شده است. آگاهی از این حقوق به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا از آن‌ها بهره‌برداری کنند و در صورت نیاز، از آن‌ها دفاع نمایند.

نویسنده مطلب : منا جعفرنژاد