آیا باید کودکان را در جریان مشکلات مالی گذاشت؟

اگر صاحب فرزند هستید و جملاتی شبیه بر این که نداریم، تورم است، سال بعد قرار است قحطی بیاید، میوه گران شده است، دلار بالا رفته است و... در خانه شما از جملات پرتکرار و کلیشه‌ای هر روز است، لطفا همراه ما باشید. ما قرار است در این مقاله با پرداختن به موضوع مشکلات مالی و کودکان، والدین را در داشتن رفتاری هدفمندانه و سنجیده همراهی کنیم.

مسائل مالی رکن بسیار مهمی در زندگی هر خانواده ایرانی‌ست. جای هیچ‌گونه تردیدی نیست که بعد اقتصادی در خانواده بخش بسیار مهمی از رشد و رفاه تک‌تک اعضای خانواده را به خود اختصاص داده است. مسائل اقتصادی آنقدر حائز اهمیت است که نمی‌توان با چشم‌پوشی از آن انتظار رشدی اصولی و ایده‌آل را برای کودکان درنظر داشت. به ویژه این روزها که کشور در وضعیت اقتصادی نابه‌سامانی به سر می‌برد و این بی‌ثباتی به خانه هر ایرانی شیوع پیدا کرده است.

بسیاری از والدین با همراه کردن کودک در مسائل مالی و عنوان کردن مشکلات مالی برای او تصمیم به افزایش همدلی در فرزند خود دارند تا بتوانند مدیریت بهتری را در خرج و مخارج زندگی پیاده‌سازی کنند. از طرفی بسیاری از والدین هستند که با دیدن شرایط نابه‌سامان اقتصادی تلاش می‌کنند تا با مطرح کردن مشکلات مالی در خانه، رشد اقتصادی کودک را تعالی ببخشند و به او در داشتن نگاه تیزبین اقتصادی یاری برسانند.

تفاوتی ندارد شما جز کدام دسته از والدین باشید؛ گروهی که تمایل به افزایش همدلی در کودک دارند یا آن دسته از افرادی که به دنبال رشد و پرورش ابعاد اقتصادی در تربیت کودک هستند.

ما در این مقاله تصمیم گرفته‌ایم با بررسی پیامدها و عواقب مطرح کردن مشکلات مالی برای کودکان، شما را در جهت رسیدن به اهدافتان همراهی کنیم؛ پس اگر شما هم از دسته والدین دغدغه‌مند و نگران هستید، ادامه مطلب را همراه ما باشید.

دانلود فایل صوتی : آیا باید کودکان را در جریان مشکلات مالی گذاشت؟

مشکلات مالی را به صورتی که کودکان می‌فهمند، باید گفت

ناگفته پیداست که آموزش مسائل مالی به کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در شرایطی که نرخ و قیمت هر کالایی با سرعت هر چه تمام در حال تغییر است، وضعیت اجاره خانه، هزینه مدارس غیرانتفاعی تهران و خرج خورد و خوراک هم مزید بر علت می‌شود، بهتر است که کودکان و نوجوانان را به نحو مطلوبی با دنیای اقتصاد آشنا کنیم. در این میان چیزی که باید به کودکان آموزش دهیم، مفاهیم اقتصادی است و نه مشکلات اقتصادی. جهت آموزش مفاهیمی نظیر پول، اقتصاد، پس‌انداز مالی و نحوه مدیریت مالی باید ابتدا مفاهیمی وسیع‌تر را به کودک آموزش دهیم تا اسباب رشد و تعالی او را در زمینه مسائل مالی فراهم کنیم. این مفاهیم عبارتند از:

کودکان در فضای خانواده باید با مفهوم رنج پاک به خوبی آشنا شوند. رنج پاک به این معنا که از همان ابتدا کودک با مفهوم ناکامی به اشکال مختلف آشنا شود تا بداند مفهومی به نام بی‌نیازی مطلق وجود ندارد.

آموزش تفکر بی‌نیازی و مفهوم خرج کردن

رفع نیازهای اولیه و اولویت‌بندی در دیگر نیازها از جمله اقدامات مفید و لازمی ا‌ست که والدین در جهت آموزش تفکر بی‌نیازی به کودکان می‌توانند انجام دهند. والدین باید به کودک خود نحوۀ خرج کردن مسئولانه را آموزش دهند. به عنوان مثال به او بگویند اگر در ماه پیش رو کفش بخرد، باید از خرید اسباب‌بازی صرف‌نظر کند. کودکان در فضای خانواده باید با مفهوم رنج پاک به خوبی آشنا شوند. رنج پاک به این معنا که از همان ابتدا کودک با مفهوم ناکامی به اشکال مختلف آشنا شود تا بداند مفهومی به نام بی‌نیازی مطلق وجود ندارد.

آموزش مهارت خرید کردن

از مهارت‌های بسیار مهم در حوزه مسائل اقتصادی که کودک باید آن را فرابگیرد، مفهوم نه گفتن است. کودکان باید این توانایی را داشته باشند که بین نیازهای خود دست به انتخاب بزنند و به بسیاری از خواسته‌ها و نیازهای خود نه بگویند. از دیگر مهارت‌های مهم در خرید کردن توجه به قیمت، ویژگی‌ها و کیفیت محصول است که کودکان در هنگام خرید کالا به این فاکتورهای مهم باید توجه کافی داشته باشند.

آموزش مفهوم تلاش برای کسب موفقیت بیشتر (نحوه پول درآوردن)

مفهوم دیگر در آموزش مسائل مالی به کودکان، آموزش مفهوم تلاش است. کودکان باید یاد بگیرند که موفقیت در مسائل اقتصادی و بهره‌مندی از رفاه بیشتر مانند سایر مسائل دیگر نیازمند تلاش و پشتکار افراد است. به عبارتی کودک باید بیاموزد که بین کار کردن و پول درآوردن یک رابطه مستقیمی وجود دارد. برای آموزش این مفهوم والدین می‌توانند در ازای انجام کارهای خاصی از جانب کودک مانند باغبانی یا نظافت به او مبلغی را به عنوان دستمزد پرداخت کنند تا با مفهوم تلاش و انجام کار برای پول درآوردن بیشتر آشنا شود. با این حال این نکته را هم باید به کودکان گوشزد کنیم که همیشه تلاش بیشتر به معنای کسب موفقیت بیشتر هم نیست؛ چرا که بسیاری از مسائل اقتصادی از حوزه کنترل ما خارج است.

بیشتر بدانید: تاثیر سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی فرزندان

آموزش مفهوم پس‌‌انداز کردن

کودکان باید یاد بگیرند که تمام پولی که به دست می‌آورند برای خرج کردن نیست. بخشی از آن را باید به عنوان پس‌انداز کنار بگذارند، تا در آینده و در شرایط بحرانی مورد استفاده قرار دهند.

آموزش معیارهای برتری

مفهوم سومی که کودکان در زمینه مسائل مالی باید آموزش ببیند، این است که بدانند همیشه سرمایه و رفاه بیشتر به معنای برتری و زندگی بهتر نیست. چه بسا رفاه بیشتر، منجر به دور ماندن کودکان از مفاهیمی نظیر سخت‌کوشی، قدرشناسی، قناعت و رضایت می‌شود.

روش‌های آموزش مسائل مالی به کودکان

از جمله روش‌هایی که می‌توان مسائل مالی و مفاهیم مهم اقتصادی را به کودکان آموزش داد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آموزش مسائل مالی به روش غیرمستقیم

در این روش مفاهیم اقتصادی را به صورت کاملا غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهیم. یکی از روش‌های آموزش غیرمستقیم، می‌تواند شرکت دادن کودکان در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌های خانواده در مورد مسائل مالی باشد. شرکت دادن کودک در این بحث‌ها ضمن اینکه کودک را با وضعیت مالی خانواده آشنا می‌کند، به او در درک اهداف مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت خانواده یاری می‌رساند. به علاوه اینکه کودکان با شرکت در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌های مالی مفاهیم مربوط به پس‌انداز و مدیریت مالی را بهتر درک می‌کنند.

یکی از روش‌های آموزش غیرمستقیم مسائل مالی به کودکان، می‌تواند شرکت دادن آن‌ها در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌های خانواده در مورد مسائل مالی باشد. شرکت دادن کودک در این بحث‌ها ضمن اینکه کودک را با وضعیت مالی خانواده آشنا می‌کند و به او در درک اهداف مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت خانواده یاری می‌رساند.

 

این نکته حائز اهمیت است که نوع نگرش و رفتار والدین در حوزه مسائل اقتصادی بیشتر از هر نوع آموزشی روی نگاه و نگرش کودک به مسائل مالی تاثیرگذار است. بنابراین لازم است والدین قبل از هر نوع آموزشی، رفتارها و نگرش‌های اقتصادی خود را مورد بازبینی قرار دهند.

آموزش مسائل مالی به روش مستقیم

کودکان بیشتر از آنکه از موعظه و نصیحت بیاموزند، از درگیر شدن در یک کار و انجام دادن آن، بهتر و بیشتر می‌آموزند. والدین می‌توانند با دادن مسئولیت به کودکان در مسائل اقتصادی، آن‌ها را به شکل کاملا عملی با مفهوم مدیریت مالی و پس‌انداز اقتصادی آشنا کنند. قاعدتا کودکان و نوجوانان از پختگی‌های لازم در حوزه مسائل اقتصادی برخوردار نیستند؛ بنابراین والدین در هنگام دادن مسئولیت باید به دو نکته مهم توجه کنند:

• مسئولیت‌ها با سن کودکان و میزان بلوغ و رشد فکری آن‌ها تناسب داشته باشد.
• در مقابل اشتباهات کودکان به جای مسخره کردن یا شماتت کردن، او را راهنمایی کرده و راه گفت‌وگو را با او باز بگذارند.

بیشتر بدانید: تفاوت حمایت با وابستگی کودکان در خانواده

لیست دغدغه‌های مالی‌ای که کودکان نباید در جریان آن‌ها قرار بگیرند

افت و خیزهای مالی در خانواده امری شایع و انکارنشدنی‌ست. در شرایطی که بحران‌های اقتصادی در کشور ثبات و امنیت را از هر خانواده ایرانی ربوده است، انکار کردن مسائل اقتصادی تقریبا غیرممکن و نشدنی‌ست. با این حال مطرح کردن مشکلات اقتصادی در خانواده برای کودکان، ضمن به خطر انداختن سلامت روانی آن‌ها، تصویر ذهنی نادرستی از مفاهیم اقتصادی در ذهن کودک ایجاد می‌کند. از جمله مسائل و مشکلات اقتصادی که نباید در حضور کودک حرفی از آن‌ها زده شود عبارتند از موارد زیر:

• افزایش قیمت دلار
• افزایش نرخ خوراکی‌های ضروری (برنج، نان و میوه و...)
• افزایش قیمت مسکن
• مطرح کردن هزینه‌های مربوط به مدرسه و تهیه لوازم التحریر

چرا نباید در مورد برخی مسائل مالی با کودکان صحبت کرد؟

آشنا کردن کودکان با مفاهیم اقتصادی نظیر سرمایه، مدیریت مالی و پس‌انداز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اما این به معنای مطرح کردن مشکلات مالی برای کودکان نیست. زمانی که والدین برای کودکان مسائل و مشکلات مالی موجود در خانواده را مطرح می‌کنند، پیامدهای زیر اتفاق می‌افتد:

• کودکان چون درک درستی از مشکلات اقتصادی ندارند، در بسیاری از موارد خود را مسئول مشکلات به وجود آمده می‌دانند. این نوع نگرش منجر به بروز هیجانات منفی به ویژه ترس در کودکان می‌شود.
• کودکان قادر به درک و تجزیه‌و‌تحلیل مسائل و مشکلات اقتصادی نیستند. عنوان کردن این مشکلات برای کودکان، ضمن ایجاد احساس تنش و اضطراب در کودکان او را دچار ناامنی می‌کند.
• رشد اقتصادی افراد در بزرگسالی وابستگی زیادی به تجربیات کودکی آن‌ها دارد. به میزانی که والدین بیشتر برای کودکان خود مسائل و مشکلات اقتصادی را بازگو کنند، فرزندانشان در بزرگسالی بیشتر به جمع‌آوری پول و انباشتن ثروت زیاد فکر می‌کنند.

بیشتر بدانید: مقایسه آموزش در خانه با مدرسه 

جمع‌بندی

رشد کودکان در خانواده دارای ابعاد مختلفی‌ست که رشد اقتصادی یکی از این ابعاد است. لازم است کودکان همان‌طور که از نظر شناختی رشد می‌کنند و آموزه‌های اخلاقی مورد تایید در جامعه را از سوی والدین فرا می‌گیرند، از نظر مدیریت مالی و مسائل اقتصادی هم مورد آموزش و تربیت والدین قرار بگیرند. در این میان بسیاری از والدین هستند که با بهره‌گیری از روش‌های غلط آموزشی نظیر مطرح کردن مشکلات مالی برای کودکان یا درددل کردن برای او سعی در تربیت اقتصادی کودک دارند. این در حالی‌ست که بازگو کردن مشکلات مالی خانواده برای کودک نه تنها به رشد و تعالی ابعاد اقتصادی در او کمکی نمی‌کند، بلکه با ایجاد حس ناامنی در کودک می‌تواند منجر به عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت روان او هم شود. ما در این مقاله تلاش کردیم تا ضمن بیان پیامدهای مطرح کردن مشکلات مالی برای کودکان بهترین تکنیک‌ها را در جهت رشد مدیریت مالی کودکان به شما ارائه دهیم. تجربیات شما می‌تواند تکمیل‌کنندۀ مطالب ما باشد.