با کودک و نوجوان بدغذا چطور رفتار کنیم؟

احتمالا مواجهه‌ شدن با این صحنه که کودک یا نوجوان شما بشقاب غذای خود را نخورده، پس بزند یا در هر وعده غذایی قشقرق و فریاد به‌پا کند، صحنه‌ای آشنا و طبیعی در هر خانه‌ای است. عادات بد غذایی کودکان می‌تواند به بحرانی بزرگ در خانه تبدیل شود. ریشه این بحران را هم می‌توان در تفکرات والدین نسبت به رفتار کودک جستجو کرد. بسیاری از والدین بر این باور هستند که نخوردن غذا از سوی کودک و نوجوان یعنی اعلام لجبازی علیه آن‌هاست. همین تفکر هم اسباب ورود والدین به جنگی روانی را کاملا فراهم می‌کند. در این شرایط والدین باید بدانند که بازنده این میدان آن‌ها خواهند بود. چرا که سلاح‌هایی که کودک در دست دارد کارسازتر و بیشتر است. لجبازی‌های بیشتر، کثیف‌کاری، بدخلقی و از بین رفتن رابطه صمیمانه بین کودک و والد از جمله عواقب این جنگ روانی در خانه است.

 اولین گام در برخورد با کودک و نوجوان بدغذا، چنگ ‌زدن به ریسمان آگاهی و کشف علت‌های موجود در عادات غذایی نادرست فرزندان است. در گام بعدی پیدا کردن راه‌حل‌هایی متناسب با دلیل بدغذایی تنها راه چاره برای رهایی این چالش خواهد بود.

 

اگر این روزها در حال دست‌وپنجه نرم کردن با کودکی بدغذا و بهانه‌گیر هستید، پیشنهاد می‌کنیم فرصت مطالعۀ این مطلب را از مجموعه مطالب روانشناسی تیزلند، از دست ندهید. ما در این مقاله به شکل کاملا تخصصی به برررسی عادات غذایی نامطلوب کودکان و نوجوانان می‌پردازیم و در پایان راهکارهایی هوشمندانه را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

دلایل بدغذایی کودکان و نوجوانان

آنجلا لموند متخصص تغذیه معتقد است کمی بدغذایی کودکان نه تنها ایرادی ندارد، بلکه امری کاملا طبیعی است. چرا که کودکان برای اولین بار است که مزه بسیاری از غذاها را تجربه می‌کنند. به‌طور کلی دلایل بدغذایی کودکان می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• گرسنه نبودن

گرسنه نبودن از جمله دلایل شایع بدغذایی کودکان و نوجوانان است. با کاهش سرعت رشد کودکان میزان اشتهای آنها به غذا هم کاهش پیدا می‌کند. بنابراین ممکن است اشتهای فرزند شما برای غذا خوردن هر روز مثل روز دیگر نباشد. از طرفی داشتن میان‌وعده‌های غذایی زیاد می‌تواند باعث سیری کودکان شود.

• تهوع‌آور بودن غذا

ذائقه هیچ کودکی مانند دیگری نیست. همین تفاوت ذائقه هم منجر به ایجاد عاداتی غذایی مختلف در فرزندان یک خانواده می‌شود. بنابراین خیلی طبیعی است که فرزند اول شما کلم بروکلی دوست داشته باشد، اما همین ماده غذایی برای فرزند دوم خوراکی تهوع‌آور و نامطلوب باشد.

• اعلام استقلال

شاید برایتان جالب باشد بدانید که کلمه «نه» بهترین و مطلوب‌ترین واژه در دنیای کودکان است. کودکان به گفتن نه، نه تنها استقلال خود را به والدین اعلام می‌کنند، بلکه با توسل به همین کلمه دو حرفی می‌خواهند شخصیت و هویتی جداگانه برای خود بسازند. معمولا هم در تنها چیزی که می‌توانند استقلال و فردیت خود را با نه گفتن اعلام کنند، غذا خوردن است.

بیشتر بخوانید: بررسی مسئله حیاتی استقلال نوجوانان و نکات آن برای والدین

• ترس از تجربه کردن

دنیای کودکان، دنیای ناشناخته‌هاست. روبه‌رو شدن با پدیده‌های ناآشنا هم در بسیاری از موارد موجب بروز رفتار اجتنابی از سوی کودکان می‌شود.

• جلب توجه یا انتقام گرفتن از والدین

یکی دیگر از دلایل شایع بدغذایی کودکان، شیوه‌های نادرست فرزندپروری والدین است. در مواردی که والدین وقت کمتری را با کودک خود می‌گذرانند، او را مورد نوازش کلامی و فیزیکی خود قرار نمی‌دهند یا به اندازه کافی او را تحسین و تشویق نمی‌کنند کودک با نخوردن غذا توجه از دست رفته خود را تامین می‌کند. در مواردی هم که والدین کودک خود را مورد مقایسه، تحقیر یا تنبیه قرار می‌دهند کودک از طریق نخوردن غذا انتقام خود را از رفتار ناعادلانه والدین می‌گیرد.

• داشتن مشکل پزشکی

داشتن مشکل پزشکی را می‌توان از دلایل نادر بدغذایی کودکان دانست. با این حال در مواردی که کودکان در هنگام خوردن غذا اضطراب و آشفتگی زیادی را تجربه می‌کنند، باید به حضور دلایل پزشکی در بدغذایی کودکان شک کرد. داشتن آلرژی به یک غذای خاص یا تفسیر نادرست اطلاعات دریافتی از حواس در مغز از جمله دلایل پزشکی بدغذایی کودکان است.

راهکارهای مقابله با بدغذایی کودکان

حالا که با دلایل بدغذایی کودکان و نوجوانان آشنا شدیم، بهترین زمان برای اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و کارساز است. معمولا بدغذایی کودکان ریشه در یکی از دلایل ذکرشده دارد. پیدا کردن راه‌حل متناسب با مشکل از جمله اقدامات مفید والدین برای رهایی از دردسر بزرگ است.

• راهکار مقابله با گرسنه نبودن کودکان

داشتن نظم و برنامه‌ریزی در برنامه غذایی کودکان بهترین راه‌حل برای رفع سیری کودکان در هر وعده غذایی است. معمولا هم بهترین برنامه غذایی گنجاندن سه وعده اصلی غذایی و دو میان وعده صبح و بعدظهر است. برای پیاده‌سازی این برنامه غذایی می‌توان از تکنیک‌های پاداش و تحسین نظیر جدول رفتاری یا دادن جایزه هم بهره برد.

• راهکار مقابله با تهوع‌آور بودن غذا

متفاوت سرو کردن خوراکی‌هایی که برای کودک تهوع‌آور است می‌تواند راهکاری هوشمندانه برای این مشکل باشد. به عنوان مثال اگر کودک شما علاقه‌ای به خوردن سبزیجات خام ندارد، آن‌ها را با کمی سس آغشته کنید. یا اگر با خوردن کلم بروکلی در بشقاب غذا حالت تهوع پیدا می‌کند این بار کلم را با سوپ بپزید. تغییر در شیوه‌های پخت و سرو غذا بهترین راهکار برای رهایی از این مشکل است.

• راهکار مقابله با استقلال‌طلبی کودکان

بسیاری از والدین سفره غذایی را به صحنه‌ای برای رونمایی از اقتدار و قدرت خود تبدیل می‌کنند. جنگ قدرت هم دقیقا از همین جا آغاز می‌شود. تلاش کنید به جای دستور دادن به کودکتان او را در امر تصمیم‌گیری برای خوردن غذا مشارکت دهید. گرفتن کمک از کودکان بهترین پاسخ به آن‌ها برای ارضای حس استقلال‌طلبی‌شان است.

بیشتر بخوانید: تفاوت حمایت و وابستگی فرزندان در خانواده

• راهکار مقابله با ترس

کودکان می‌ترسند تا چیزهای جدید را تجربه کنند. شاید بهتر باشد شما در این شرایط پیش‌قدم شوید. سرو کردن غذا توسط شما مقابل چشمان کودک ترس از تجربه چیزهای جدید را در وجود او به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

• راهکار مقابله با جلب توجه و انتقام گرفتن

جالب است بدانید که بسیاری از عادات رفتاری نامطلوب کودکان ریشه در فرزندپروی نادرست والدین دارد. با اصلاح سبک فرزندپروری بسیاری از رفتارهای نامطلوب کودکان هم کاهش پیدا می‌کند. اختصاص دادن وقت‌های با کیفیت ویژه کودک و نوجوان، لمس کردن بدن او و ارائه محبت‌های کلامی بخش جدایی‌ناپذیر سبک فرزندپروری والدین است. حذف یا کاهش این بخش مهم اولین عامل بروز ناهنجاری در کودکان است. در گام بعدی تلاش برای پذیرش کودک با تمام رفتارهای خوب و بعدش و عدم مقایسه یا تحقیر او از دیگر عناصر مهم در سبک فرزندپروری است.

•  راهکار مقابله با مشکلات پزشکی

توجه به نشانه‌های رفتاری کودکان در هنگام سرو غذا و درمیان گذاشتن آن با پزشکی متخصص از جمله راهکارهای مفید برای درمان مشکلات پزشکی کودکان است.

چگونه عادات غذایی مطلوب را در کودکان و نوجوانان ایجاد کنیم؟

ایجاد عادت‌های جدید غذایی نیازمند صبر و حوصله فراوان از سوی والدین است. با این حال رعایت نکات و موارد زیر می‌تواند در این امر مهم والدین را همراهی کند.

• حق انتخاب دادن به کودکان بدغذا

آوردن چند بشقاب غذایی مختلف پای میز غذا و دادن حق انتخاب به کودک برای سرو کردن هر کدام از آن‌ها اشتهای کودک را تحریک می‌کند.

•  جلوگیری از حواس‌پرتی کودکان در هنگام سرو غذا

معمولا بازی کردن کودکان با بشقاب غذا یکی از عادات‌ غذایی نامطلوب در آن‌هاست. برای مبارزه با این عادت بدغذایی هر عاملی که موجب تحریک حواس کودک می‌شود، از نقطه توجه او خارج کنید.

• داشتن خلاقیت برای پخت غذا

هیچ چیز به اندازه خلاقیت در آشپزی نمی‌تواند کودکی بدغذا با ذائقه حساس را به زانو دربیاورد.

بیشتر بخوانید: چگونه تخیل و خلاقیت کودکمان را پرورش دهیم؟

• راه دادن کودکان به آشپزخانه و کمک گرفتن از آن‌ها

با مشارکت دادن کودکان در امر آشپزی راه را بر هرگونه عادات غذایی نامطلوب می‌بندید. در مواردی که کودک در کنار شما مشغول به آشپزی و پخت‌و‌پز غذا باشد، احساس کنترل بیشتری بر شرایط تجربه می‌کند. همین امر هم موجب اشتیاق بیشتر او به سرو غذایی می‌شود که خود در پختن آن نقش داشته است. برای مشارکت دادن کودک لازم نیست کارهایی بزرگ را به او بسپارید. ریختن نمک در غذا یا شستن میوه می‌تواند از جمله اقدامات کوچک و سازنده‌ای باشد که ضمن ارضای حس استقلال‌طلبی در کودک موجب حذف عادات بد غذایی در او می‌شود.

• ظاهر شدن در الگویی مناسب برای کودکان

کودکان بسیاری از عادات رفتاری خود را از طریق مشاهده رفتار والدین می‌آموزند. به عبارتی کودکان دوست دارند آنچه را که در رفتار والدین مشاهده می‌کنند، به همان شکل و صورت در رفتار خود به نمایش بگذارند. بنابراین قبل از مبارزه با هر نوع بدغذایی کودک بهتر است ابتدا به اصلاح عادات غذایی خود به عنوان والد بپردازید.

• تبدیل زمان خوردن غذا به زمانی شاد و مفرح

زمان خوردن غذا را به زمان شکنجه‌گاه و تنبیه کودک تبدیل نکنید. به‌جای با گفتن قصه، خواندن کتاب یا نمایش عروسکی این زمان طلایی را به شادترین و مفرح‌ترین لحظات کودک تبدیل کنید.

• داشتن قاطعیت

به‌جای کوتاه آمدن قاطع باشید. بسیاری از والدین با تسلیم کردن خود در برابر بهانه‌گیری‌های کودک ریشه عادات غذایی نامطلوب را در کودک خود تقویت می‌کنند. به عنوان مثال به کودک خود به جای غذا شکلات یا بیسکوییت می‌دهند تا گرسنه از پای میز غذا بلند نشود. ما پیشنهاد می‌کنیم در این شرایط به جای تسلیم شدن قاطع باشید تا کودک بداند اجازه خوردن هیچ چیزی غیر غذا را ندارد. یادتان باشد با نخوردن یک وعده غذایی کودک شما سوءهاضمه نخواهد گرفت، اما یادش می‌ماند که قوانین خانه برای همه یکسان است و راه گریزی برای فرار از آن وجود ندارد.

• نداشتن سخت‌گیری بیش از حد در خوردن غذا

اینکه مقداری از غذای کودک شما در بشقاب غذایش باقی بماند، امری کاملا طبیعی است. بنابراین در ایده‌آل‌های غذایی خود تجدیدنظر کنید و اصرار نداشته باشید که کودکتان به شکل و میزانی که شما می‌خواهید غذا بخورد.

جمع‌بندی

عبای والدگری را که به تن کنید، چالش‌های بسیاری در این مسیر جلوی پایتان سبز خواهد شد که یکی از آن‌ها عادات غذایی نامطلوب کودکان است. معمولا برداشت‌های نادرست و تفسیرهای اغراق‌گونۀ والدین از این چالش موجب بروز رفتارهای عجولانه و غیرمعقول از سوی آن‌ها می‌شود. جای هیچ‌گونه تردیدی وجود ندارد که ادامه این مسیر توسط والدین تنها منجر به اختلاف و درگیری بیشتر آن‌ها با کودک می‌شود. آگاهی و شناخت بیشتر والدین تنها رمز پیروزی در مواجهه با این بحران است. والدین باید بدانند که عادات بد غذایی، رفتاری کاملا متداول در میان کودکان و‌ نوجوانان است که می‌تواند به دلایل مختلف در چهارچوب رفتارهای گوناگون نظیر کثیف‌کاری یا لجبازی ظاهر شود. درک والدین از دلایل پشت پرده بدغذایی می‌تواند گامی موثر برای عبور از این چالش بغرنج باشد. در کنار دلایل و راهکارهایی که در مطلب بالا در مورد این مسئله مطرح شد، شما چه نظراتی دارید؟