راه‌های کمک به تحصیل دانش‌آموز مرزی در مدرسه و خانه

همه ما می‌دانیم که خلقت انسان از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است و انسان‌ها با ویژگی‌های خاصی متولد می‌شوند. همین متفاوت بودن‌هاست که به زندگی معنا می‌بخشد؛ اما گاهی اوقات وجود تفاوت‌ها زندگی فرد را با چالش‌های خاصی روبرو می‌کند. در این حالت زندگی در صورتی معنای خود را حفظ می‌کند که همه افراد از حقوق یکسانی برخوردار باشند و شرایط زندگی اعم از شرایط رفاهی، تحصیلی و سایر شرایط برای همه فراهم باشد. یکی از همین تفاوت‌ها،‌ تفاوت در یادگیری و آموختن است. همه افراد از توانایی یکسانی در آموختن برخوردار نیستند و برخی از افراد نیاز به شرایط خاصی دارند. یکی از این گروه‌ها، کودکان مرزی یا دیرآموز هستند. متاسفانه به علت عدم آگاهی، شناخت کافی از کودکان دیرآموز وجود ندارد. 

دانلود فایل صوتی : تحصیل دانش‌آموز مرزی در مدرسه و خانه

دانش آموز دیرآموز کیست؛ ویژگی‌های آن

به‌طور کلی در یک کلاس درس معمولی دانش‌آموزان از خدمات آموزشی یکسانی استفاده می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر مفاهیم درسی برای همه دانش‌آموزان به شیوه‌ای یکسان آموزش داده می‌شود؛ اما گروهی از دانش‌آموزان وجود دارند که نمی‌توانند همراه و هم گام هم‌کلاسی‌هایشان باشند و در یادگیری مطالب موفق عمل کنند. این گروه از دانش‌آموزان که معمولا نیاز به دریافت خدمات اضافه دارند،‌ دانش‌آموز دیرآموز یا دانش‌آموز مرزی نامیده می‌شوند. پیش از اینکه به بیان ویژگی‌های دانش‌آموزان دیرآموز بپردازیم، باید این نکته را روشن کنیم که دانش‌آموزان دیرآموز، دانش‌آموز استثنایی یا کم‌توان ذهنی نیستند. انجمن E.E.MD آمریکا که یکی از پیشتازان مشهور در زمینه روان‌شناسی است، کم‌توانی ذهنی را به صورت زیر تعریف می‌کند:

کم‌توانی یا عقب‌ماندگی ذهنی اختلالی است که با عملکرد هوشی کمتر از حد میانگین و نارسایی در رفتارهای انطباقی دوره رشد همراه است.

طبق نمودار توزیع نرمال افراد بر اساس بهره هوشی، افراد با بهره هوشی 85-70 با حداقل یک انحراف معیار پایین‌تر از میانگین، به عنوان دیرآموز شناخته می‌شوند و افراد با بهره هوشی کمتر از 70 به در گروه افراد کم‌توان ذهنی قرار می‌گیرند. نکته جالبی که این نمودار بیان می‌کند، این است که بهره هوشی دیرآموزان در محدوده هوش طبیعی است؛ بنابراین این افراد نه تنها کم‌توان ذهنی نیستند، بلکه از بهره هوشی بیشتری برخوردارند و مشکل آن‌ها در تحصیل، اختلالی در سایر توانایی‌ها و شایستگی‌های آن‌ها وارد نمی‌کند.

حال با که با تعریف دیرآموزی آشنا شدیم، باید بدانیم که کودکان دیرآموز چه ویژگی‌هایی دارند و چطور می‌توانیم آن‌ها را تشخیص دهیم و به آن‌ها کمک کنیم. همان‌طور که در تعریف کودکان مرزی ذکر شد، یکی از معیارهای اصلی تشخیص کودکان دیرآموز، آزمون هوش است. مدارس خوب، مدرسه‌ای است که این آزمون را برای دانش‌آموزان برگزار کند. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های بهترین مدارس، به صفحه بهترین مدارس مراجعه کنید.

کودکان دیرآموز بهره هوشی کمتری از حد متوسط دارند و عموما در درک مفاهیم انتزاعی دچار مشکل می‌شوند. بارزترین ویژگی کودکان دیرآموز، دیر آموختن و زود فراموش کردن است. پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه ارزیابی و شناسایی دانش‌آموزان مرزی نشان می‌دهد که این دانش‌آموزان در دو گروه اصلی قرار دارند:

برخی از دانش‌آموزان به علت وجود محدودیت‌های محیطی مانند شرایط خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و سایر موارد فرهنگی، اجتماعی دچار محدودیت‌های شناختی می‌شوند و با انجام آزمون‌های هوشی در گروه دانش‌آموزان دیرآموز قرار می‌گیرند. در صورتی که محدودیت‌های محیطی ذکرشده این گروه از دانش‌آموزان جبران شود، این دانش‌آموزان می‌توانند در طبقه هوش متوسط قرار گیرند. در مقابل این گروه،‌ گروه دیگر هستند که هیچ‌گونه محدودیت محیطی ندارند و با وجود داشتن امکانات مطلوب،‌ به عنوان دیرآموز شناخته می‌شوند.

در ادامه برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های کودکان دیرآموز را برمی‌شماریم:

1.  در درک مفاهیم و یادگیری مطالب، کندتر از متوسط عمل می‌کنند.
2.  در تشخیص روابط پیچیده توان کمتری دارند.
3.  در درک مفاهیم انتزاعی یا مجرد ناتوان یا ضعیف هستند.
4.  برای آموختن مطالب درسی، به تکرار و تمرین‌های بیشتری احتیاج دارند.
5.  معلومات عمومی دانش‌آموزان مرزی در مقایسه با هم‌کلاسی‌هایشان محدودتر است.
6.  دایره واژگان محدودتری نسبت به همسالان خود دارند و برای بیان جملات از دستور زبان ساده‌ای استفاده می‌کنند.
7.  در خواندن و فهمیدن کتاب‌های درسی دچار اشکال هستند.
8.  در انجام تکالیف درسی، معمولا 2 تا 3 سال از همسالان خود عقب هستند.

علت اختلال دیرآموزی در دانش‌آموزان

حال که با تعریف و ویژگی‌های دانش آموزان مرزی آشنا شدیم، باید بدانیم که دیرآموزی تحت اثر چه عواملی ایجاد می‌شود. همان‌طور که گفته شد، دیرآموزی ممکن است در گرو وجود از شرایط محیطی ایجاد شود و یا اینکه بدون دلیل ایجاد شود. در حقیقت پاسخ روشنی برای یافتن علت دقیق ایجاد این اختلال وجود ندارد؛ اما پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که برخی از عوامل وجود دارند که ممکن است تاثیرگذار باشند.

• تولد زودرس: یکی از دلایل بروز مشکلات یادگیری، تولد زودرس است. تولد زودرس بر سرعت رشد مغز کودک بسیار موثر است و باعث کاهش سرعت رشد می‌شود.

• تروما و آسیب: آسیب‌هایی که در دوران کودکی وارد می‌شود، دارای تاثیرات جدی در رشد کودک است. وارد شدن برخی از آسیب‌های جسمی، روحی، عاطفی فارغ از نوع و میزان در دوران کودکی اثرات جبران‌ناپذیری بر کودک داشته و می‌تواند منجر به تاخیر در رشد شود.

• بیماری‌ها: یکی دیگر از دلایل عمده برای مشکلات یادگیری می‌تواند مشکلات پزشکی و بیماری‌ها باشد. بیماری‌های مغزی یا سیستم عصبی می‌توانند سبب بروز مشکلاتی در رسیدن کودکان به مراحل رشدی خود شوند.

• نازپروری و لوس بار آوردن کودک: علی‌رغم اینکه آسیب‌های فیزیکی و روحی منجر به صدمات جبران‌ناپذیری می‌شود، شایع‌ترین دلیل تاخیر در یادگیری، نازپروری بیش ‌از اندازه کودک یا به اصطلاح لوس بار آوردن است. یادگیری در گرو کار کردن و شکست است. بسیاری از کودکانی که نازپرورده شده‌اند، می‌دانند که هر مشکلی که برایشان پیش بیاید و کلا هر مسئله‌ای را حل‌شده می‌دانند، به همین دلیل آن‌ها هرگز چیزی یاد نمی‌گیرند و نحوه‌ی سازگار شدن با شرایط را نمی‌آموزند.

آموزش به کودکان دیرآموز در مدرسه

اهمیت مدرسه در تعلیم و تربیت دانش آموزان به‌اندازه‌ای است که انتخاب مدرسه همواره یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های والدین است. کودکان مرزی به سبب ویژگی‌های که دارند، شرایط خاص‌تری دارند و آموزش آن‌ها نیازمند یک سری شرایط است. متخصصان تعلیم و تربیت عادی و استثنایی با توجه به شناختی که از دانش آموزان مرزی و عادی دارند، معتقدند که چون رشد ذهنی کودکان دیرآموز و عادی تفاوت زیادی با هم ندارد، بهتر است تحصیل دانش آموزان مرزی در مدارس عادی و در کنار سایر هم‌سالان صورت گیرد.

نکته مهم اینجاست که در آموزش کودکان دیرآموز همواره باید سه اصل درگیری والدین ، آموزش شخصی‌سازی شد و ارزیابی مستمر را مدنظر قرار گیرد. روشن است که آموزش و کار کردن با این دانش آموزان باید عاری از هرگونه تعصب، ایجاد احساس سرشکستگی و نگرش منفی باشد. به کمک معلم و مدرسه باید این نگرش در جامعه ایجاد شود که دیرآموزان متعلق به جامعه عادی هستند و در گروه دانش آموزان استثنایی قرار نمی‌گیرند.

بیشتر بخوانید: کودکان دیرآموز را بهتر بشناسیم.

آموزش دانش‌آموزان در مدارس عادی مستلزم نیازهای ویژه‌ای است. فرآیند تعلیم و تربیت هم‌زمان و همگام کودکان عادی و کودکان دارای نیازهای ویژه در مدارس» یکپارچه‌ساز» آموزشی نام دارد. هدف اصلی یکپارچه‌سازی مشارکت کامل دانش آموزان مرزی در تمامی ابعاد زندگی تحصیلی و اجتماعی است. پیش از انجام یکپارچه‌سازی در مدارس، باید شناخت کاملی از دانش آموزان دیرآموز ایجاد شود تا بدین‌وسیله برنامه‌های لازم برای آموزش آن‌ها فراهم شود. این امر بدون مشارکت هم‌زمان مدیر، مشاور و روانشناس بالینی، معلم و والدین میسر نمی‌شود. بعد از فراهم آوری شرایط و امکانات لازم، نقش معلم از همه اصلی‌تر است. یک معلم باید:

•  ویژگی‌های فردی دانش‌آموز را در نظر بگیرد.
•  مطالب درسی را بیشتر تکرار کند.
•  دانش‌آموز را تشویق کند و به او انگیزه دهد.
•  برای آموزش به دانش‌آموز دیرآموز از مسائل عینی و ساده استفاده کند.

آموزش الفبا به دانش آموز مرزی

همان‌طور که توضیح دادیم، دانش‌آموزان دیرآموز در یادگیری بسیاری از مفاهیم درگیر چالش‌هایی هستند. این کودکان در یادگیری شکل و صدای حروف نیز دچار مشکلاتی هستند و این باعث می‌شود آموزش الفبا به عنوان سنگ بنای آموزش زبان، با پیچیدگی‌های خاصی همراه باشد. روشی که برای آموزش الفبا به کودکان عادی استفاده می‌شود، روش کل‌نگر است. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به صفحه تیزهوشان مراجعه کنید. در این روش، یادگیری حروف از دل کلمه صورت می‌گیرد. این روش با تمام حس رضایت‌مندی معلمان، روش مناسبی برای آموزش الفبا به کودکان دیرآموز نیست. چرا که دانش‌آموز دیرآموز از درک کلی کلمه ناتوان است و بیشتر به جزئیات توجه می‌کند. این کودکان به سختی می‌توانند یک حرف را در قالب کلمه یاد بگیرند؛ بنابراین برای آموزش الفبا به این کودکان با انجام گام‌های زیر انجام می‌شود:

1.  شناخت حرف و صدا
2.  ادای گفتاری صداها و حروف
3.  ترکیب صداها با حروف و ساخت هجا
4.  ترکیب حروف با صداها و ساخت هجا
5.  ترکیب هجاهای با معنا و بی‌معنا و ساخت کلمه

مشکلات موجود در زمینه یادگیری الفبا در چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:

• مشکل در یادسپاری نماد الفبا و آوای شنیداری حروف

این مشکل به دلایل مختلفی از جمله ضعف حافظه دیداری یا حافظه شنیداری رخ می‌دهد. به عنوان مثال دانش‌آموز دیرآموزی که با مشکل ضعف حافظه دیداری مواجه است،‌ ممکن است بارها شک حرف «ت» را دیده باشد ولی باز نتواند آن را بنویسد. ضعف در حافظه شنیداری نیز خود را جور دیگری نشان می‌دهد. وقتی کودکی دچار ضعف حافظه شنیداری باشد،‌ با وجود اینکه اسم حروف مختلف را بارها شنیده است،‌ نمی‌تواند با دیدن هر حرف اسم آن را بیان کند. گاهی نیز ممکن است مشکلاتی در تلفظ صدای حروف داشته باشد.

• مشکل در تمیز دیداری شکل حروف مشابه

بسیاری از دانش‌آموزان دیرآموز توانایی تمیز دیداری شکل حروف مشابه مانند (ب-ت-ث-پ) یا (ج-چ-ح-خ) را ندارند. با وجود این مشکل، هنگامی تدریس هر حرف جدید، تداخلانی ایجاد می‌شود و این تداخلات ریشه اشکالات املایی خواهد شد.

• مشکل در تمیز شنیداری حروف با تلفظ مشابه

نکته جالبی که در مورد این مشکل وجود دارد، این است که این مشکل مختص دانش‌آموزان نبوده و در دانش‌آموزان عادی نیز به وفور دیده می‌شود. دانش‌آموزانی که دچار نقص در تمیز شنیداری هستند، تشخیص درستی از حروف مشابه مانند (ب-د)، (د-ت) ندارند. مثلاً ممکن است وقتی از آن‌ها خواسته می‌شود که دست را بنویسد، کودک دچار مشکل شود و دسد را بنویسد.

• مشکلات تن‌آگاهی

دانش‌آموزانی که دچار این قبیل خطاها می‌شوند، تصویر کاملی از بدن خود ندارند. به عقیده محققان رشد کافی تصویر ذهنی از بدن برای تمامی فعالیت‌های حرکتی بسیار اهمیت دارد و کودکانی که دچار مشکل تن‌آگاهی هستند، به نارسایی‌های مختلفی دچار هستند. مثلاً ممکن است نقطه‌ها را جا به جا بگذارند، در چپ و راست نوشتن اعداد و حروف دچار مشکل شوند و یا ممکن است کلمات را وارونه بنویسند.

آموزش اعداد به دانش‌آموز دیرآموز

همان‌طور که دیدیم، دانش‌آموزان دیرآموز در یادگیری و کسب مهارت‌های تحصیلی در مقایسه با دانش‌آموزان دیگر کندتر هستند و برای یادگیری به تمرین‌های بیشتری نیاز دارند به‌خصوص درس ریاضیات از جمله دروسی است که این دانش‌آموزان در آن عملکرد ضعیف‌تری دارند. ریاضی ساختار ذهن بشر و یک شاخه علمی خاص است که تدریس آن معمولا کار سختی به شمار می‌رود. مباحث ریاضی دارای پیوستگی منطقی خاصی بوده و کسب موفقیت در یادگیری این درس نیازمند تبحر کامل در پیش‌نیازها است.

برای آموزش ریاضی به دانش‌آموزان مرزی معلم ابتدا باید به تعیین سطح پایه علمی دانش‌آموز بپردازد. معلم باید در ابتدا به کمک آزمون‌های استاندارد یا آزمون‌های که خودش طراحی می‌کند،‌ مفاهیم ریاضی پایه‌ای که دانش‌آموز در آن مشغول به تحصیل است را ارزیابی کند و با این کار اطلاعات دقیقی از ضعف‌های دانش‌آموز به دست آورد. ارزیابی اولیه دانش‌آموز دیرآموز بسیار اهمیت دارد. چرا که بسیاری از کودکان دیرآموز در یادگیری مفاهیم اولیه ریاضی که برخی از آن‌ها در مقطع پیش‌دبستانی آموزش داده می‌شود، دچار مشکل هستند. مثلاً دانش‌آموزانی که مفاهیم اولیه‌ای مانند بالا، پایین، عقب، جلو، چپ، راست و سایر موارد این چینی را به خوبی درک نکرده‌اند، در یادگیری بسیاری از مفاهیم اولیه مانند جمع و تفریق به مشکل برمی‌خورند. این دانش‌آموزان به احتمال قوی در مهارت الگو یابی هم دچار چالش می‌شوند. اگر ارزیابی اولیه‌ای از توانایی‌های دانش‌آموز صورت نگیرد، معلم مدام بر آموزش جمع و تفریق تاکید کند غافل از این‌که مشکل دانش‌آموز بسیار ریشه‌ای‌تر است. آموزش مفاهیم این‌چنینی به راحتی از طریق بازی‌های نمایشی، قصه‌گویی و داستان‌سرایی قابل انجام است. بعد از اینکه اشکالات دانش‌آموز کامل مشخص شد، باید به تقویت مهارت الگویابی دانش‌آموزان پرداخته شود. با این کار مهارت‌های شنیداری و دیداری و حرکتی هم‌زمان تقویت می‌شود و آموزش مفاهیم در مراحل بعدی آسان‌تر می‌شود.

یکی دیگر از مشکلات آموزش ریاضی به دانش‌آموزان دیرآموز، تثبیت نشدن مفهوم عدد برای دانش‌آموز است. آموزش اعداد باید به شیوه‌ای بسیار ملموس و عینی انجام شود. بهترین شیوه برای آموزش و تثبیت مفهوم عدد به دانش‌آموز مرزی،‌ استفاده از خود دانش‌آموز است. از آنجا که در فرایند یاددهی و یادگیری دانش‌آموزان دیرآموز اصل به‌کارگیری و تقویت حواس در آموزش نقش مهمی به عهده دارد و استفاده معلم از بازی‌های آموزشی گوناگون می‌تواند به تقویت حواس بپردازد، بنابراین اگر بازی در جریان تدریس و فراگیری ریاضی وارد شود، علاوه بر ایجاد جاذبه می‌تواند با تجسم مفاهیم اساسی، درک ریاضی دانش‌آموزان را تعمیق بخشد و نگرش مثبتی نسبت به این درس ایجاد کند.

استفاده از روش‌های زیر برای آموزش مفهوم اعداد توصیه می‌شود:

• آموزش اعداد با ریتم و آهنگ و استفاده از ابزار موسیقی مانند بلز
•  استفاده از کارت‌های تصویری اعداد
•  استفاده از اشیا ملموس و مورد علاقه کودکان

ضرورت تدریس و معلم خصوصی برای دانش‌آموزان دیرآموز

همان‌طور که گفتیم، کودکان دیرآموز می‌توانند در مدارس عادی تحصیل کنند. تحصیل در کنار دانش‌آموزان عادی مزایای زیادی برای آن‌ها خواهد داشت. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  آماده شدن برای ورود به جامعه و پذیرش به عنوان فرد عادی
•  بهره‌مندی دانش‌آموزان دیرآموز از الگوهای رفتاری دانش‌آموزان عادی
•  بهره‌مندی دانش‌آموزان مرزی از حقوق آموزشی برابر

البته نباید فراموش کنیم که به خاطر دانش‌آموزان مرزی، وظایف معلمان مدارس عادی سنگین‌تر شده و پیچیدگی‌های مخصوص به خود را خواهد داشت. اگر معلمی دانش‌آموز مرزی در کلاسش داشته باشد، باید توجه ویژه‌ای به وی داشته باشد. به عنوان مثال بهتر است دانش‌آموز را در ردیف جلو و نزدیک میز خود بنشاند تا هم تمرکز دانش‌آموز بیشتر شود و هم بتواند نظارت بیشتری بر رفتار دانش‌آموز داشته باشد. آموزش به دانش‌آموزان دیرآموز نیاز به تعداد تکرارهای بیشتر دارد که این نکته می‌تواند اثرات زیادی برای معلم، دانش‌آموز دیرآموز و سایر دانش‌آموزان کلاس داشته باشد. چرا که هنگامی که معلم مجبور باشد درس را به دفعات بیشتری تکرار کند، سرعت تدریس کاهش می‌یابد. تکرار بیشتر درس حوصله دانش‌آموزان عادی را سر می‌برد. علاوه بر آن ممکن است دانش‌آموز دیرآموز به خاطر رفتارهای معلم یا هم‌کلاسی‌هایش احساس شرمندگی و خجالت کند. از آنجایی که آموزش بهتر در گرو دخالت مستقیم دانش‌آموز در جریان تدریس است، ممکن است با دخالت دانش‌آموز دیرآموز در مباحث، موارد ذکرشده تشدید شوند. واضح است که هر چه جمعیت کلاس کمتر باشد، این چالش‌ها کمتر خواهد بود. علاوه بر آموزش عمومی راه‌کارهای دیگری نیز ارائه‌شده‌اند. تدریس خصوصی توسط همسالان یکی از روش‌های توصیه‌شده برای آموزش کودکان دیرآموز است. در این روش، دانش‌آموزانی که توانایی کافی در انجام تکالیفشان دارند، به دوستان دیرآموز خود کمک می‌کند تا آن‌ها هم همانند خودشان به‌خوبی از پس انجام تکالیف برآیند.

اگرچه راهکارهای مختلف و کارآمدی برای آموزش به دانش‌آموزان مرزی وجود دارد، اما برای یادگیری بهتر دانش‌آموز دیرآموز وجود یک معلم خصوصی غیرقابل‌انکار است. معلم خصوصی در وهله اول چون زمان بیشتری دارد، می‌تواند در ابتدا دانش‌آموز را به خوبی زیر نظر می‌گیرد و شناخت کاملی از ویژگی‌ها و مشکلات وی پیدا می‌کند. زمانی که معلم خصوصی نقاط ضعف و قوت دانش‌آموز را شناسایی کند، می‌تواند برنامه‌ی آموزشی و پرورشی متناسب با کودک دیرآموز را تدوین و پیاده‌سازی کند. او با زمان بیشتری که دارد، می‌تواند برای آموزش بهتر از ابزارهای آموزشی دیگر نظیر کتاب، بازی‌های مختلف و سایر ابزار لازم استفاده کند. مزیت دیگر تدریس خصوصی این است که تمام توجه و انرژی معلم معطوف به یک نفر می‌شود. این مزیت نتایج مثبتی چون افزایش سرعت آموزش، شناسایی بهتر و بیشتر نقاط ضعف، امکان تکرار و تمرین بیشتر را دربر خواهد داشت.

از مزایای دیگر تدریس خصوصی به دانش‌آموزان دیرآموز می‌توان موارد زیر را برشمرد:

•  امکان پرسش و پاسخ بیشتر
•  رفع اشکال کامل
•  داشتن زمان بیشتر برای حل تمرین و رفع اشکال کامل
•  تمرکز بیشتر در کلاس درس
•  قابلیت تغیر زمان جلسات درس
•  داشتن حق انتخاب در انجام تکالیف و امکان تعریف تکالیف مخصوص

جمع‌بندی

در این مقاله با دانش‌آموزان دیرآموز یا مرزی آشنا شدیم. آموختیم که این دانش‌آموزان بنا به علت‌های مختلفی دچار این اختلال می‌شوند. کودکی که به عنوان کودک دیرآموز شناخته شود، ممکن است چالش‌های زیادی در زندگی داشته باشد و رفتارهای نادرست اطرافیان منجر به افسردگی او شود. نباید فراموش کنیم که این کودکان مانند تمام افراد حق آموزش دارند آموزش به کودکان دیرآموز مانند آموزش به کودکانی است که نارس در رشد عقلی یا تجربی هستند و کودکان دیرآموز می‌توانند یاد بگیرند، به شرط آن‌که مدرسه و معلم دلسوزانه تمهیدات و برنامه‌های مخصوص به آن‌ها را کار گیرند و راه را برای آن‌ها هموارتر کنند. البته نقش همراهی والدین نیز غیرقابل انکار است. آیا شما به عنوان معلم یا والدین تجربه برخورد با کودک دیرآموز را داشته‌اید؟ از نظر شما چه رفتارهایی می‌تواند کمک بیشتری به دانش آموزان مرزی کند؟ ما در بخش نظرات منتظر تجربیات موفق شما عزیزان هستیم.

منابع

روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، مریم سیف نراقی و عزت اله نادری انتشارات ارسباران، تهران، 1398

بررسی کودکان دیرآموز، زهرا توان، کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، 1394

دانش آموزان دیرآموز و مشکلات آموزشی، فرامرز افشار و فهیمه آرین، آوای نور، تهران،‌ 1395

پرورش هوش کودکان با نیازهای ویژه، سهیلا فریقی، ادیبان روز، تهران، 1396

https://parenting.firstcry.com/articles/dealing-with-a-slow-learner-child-challenges-and-tips-to-help